نسبت نظریه ادراکات اعتباری با معقولات فلسفی

Authors

زینب یوسف زاده

دانش آموخته ارشد فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه تهران سیدمحمدعلی دیباجی

عضو هیئت علمی دانشگاه تهران گروه فلسفة دین و فلسفة اسلامی

abstract

نظریه ادراکات اعتباری علامه طباطبائی دیدگاهی است که بدون تردید مرتبط با مباحث کارکردهای ذهن و عقل است، اما مساله این است که با توجه به شناخت ما به معقولات سه گانه در فلسفه اسلامی (دو نوع معقول فلسفی و یک نوع معقول منطقی)، نظریه ادراکات اعتباری چه نسبتی می تواند با این ها داشته باشد، همچنین چه تقریرهایی از نظریه علامه در معاصرت ایشان و پس از او انجام گرفته است. در این مقاله با بررسی مبانی و علل پیدایش بحث معقولات در فلسفه اسلامی، همچنین تمایز این سه نوع معقول از یکدیگر، در پاسخ به دو سوال مذکور ضمن بیان دیدگاههای معاصر در این باره، این مطلب مورد بحث واقع شده است که ادراک اعتباری از کارکردهای عقل عملی است و به عنوان قسم دیگری از معقول پا به عرصه مباحث فلسفی گذاشته است.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

اعتبارگرایی جان رالز و نظریه ادراکات اعتباری

جان رالز، فیلسوف معاصر آمریکایی، عنوان «اعتبارگرایی» را برای دیدگاه خود در فلسفه اخلاق و فلسفه سیاست برگزیده است. اساس دیدگاه او همان نظریه قرارداد اجتماعی است که پیش از وی توسط لاک و کانت مطرح شده است. او این دیدگاه را با شرط انصاف و بی طرفی تکمیل می کند که با جهل نسبت به موقعیت خود (پرده جهل) در وضعیت نخستین مشخص می‌گردد. دیدگاه رالز در این زمینه با توجه به مخالفت با شهودگرایی و سودگرایی، نوع...

full text

کارکرد نظریه ادراکات اعتباری در اندیشه سیاسی- اجتماعی علامه طباطبایی

  اندیشه سیاسی- اجتماعی علامه طباطبایی با توجه به عمق و وسعتی که دارد می تواند راهگشای بسیاری از مسائل سیاسی دوره کنونی در جوامع مختلف باشد. یکی از مهمترین مبانی تفکر فلسفی علامه طباطبایی که اندیشه سیاسی- اجتماعی ایشان را متاثر ساخته است و به نوعی جهت نگاه علامه را تعیین می کند نظریه ادراکات اعتباری است. در این مقاله با توجه به اهمیت و ضرورت طرح اندیشه سیاسی- اجتماعی علامه و مبانی آن سعی شده اس...

full text

معقولات فلسفی از منظر صدر الدین دشتکی

پیش از ملاصدرا معقولات به اولی و ثانوی تقسیم می‌شد. هرچند در سخنان فارابی و ابن‌سینا به تمایز میان معقولات ثانی منطقی و فلسفی توجه شده بود، ولی اصطلاح «معقول ثانی فلسفی» جعل نشده بود. ملاصدرا علاوه بر جعل این اصطلاح، این بحث را توسعه داد و آن را تکامل بخشید. صدرالدین محمد دشتکی که از بزرگان مکتب فلسفی شیراز است، نظر منحصربه‌فردی در این بحث اختیار کرده است. این نوشتار ب...

full text

نظریه ادراکات اعتباری و نتایج علمی و عملی آن

نظریه ادراکات اعتباری، در ساختار کلی­اش نظریه جدیدی است که از سوی مفسر کبیر و حکیم مسلمان مرحوم علامه محمد حسین طباطبایی در عرصه مباحث فلسفی قدم نهاده است. آموزه­های مطرح شده در مباحثی از علم منطق  و انسان­شناسی فلسفی قدیم و همچنین منازعاتی که در عرصه علوم بلاغی، کلام و علم اصول فقه رخ داده است، برخی پیش­زمینه­هایی حساس­کننده ذهن آن مرحوم و برخی دیگر مواد خامی برای آن نظریه هستند. این نظریه به ...

full text

بررسی تطبیقی مقولات کانت و نظریه استاد مطهری در معقولات ثانیه فلسفی

مباحث معرفت شناسی ‘ به ویژه به صورت تطبیقی از اهمیت بسیاری در فلسفه معاصر برخوردار است . فیلسوفان اسلامی با تقسیم چهارگانه ادراکات و اهمیت قائل شدن برای ادراکات عقلی ‘ آنها را به سه دسته معقولات اولیه ‘ معقولات ثانیه فلسفی و معقولات ثانیه منطقی تقسیم کرده اند . هر چند برخی از متفکران ما میان معقولات ثانیه منطقی و فلسفی تمایز قائل نشده اند ‘ اما برخی به این تمایز توجه کرده اند و در این میان حاج...

full text

نظریة ادراکات اعتباری و فلسفه‌های مضاف

نظریة ادراکات اعتباری نظریه‌ای ابداعی و ابتکاری است که به‌واسطة لوازم و استلزاماتش در حوزة ادراکات عملی یا به‌تعبیر سنتی حکمت عملی، سرشت و سرنوشت جدیدی می‌یابد. این نظریه با مطرح‌ساختن تبیینی خاص از نحوة شکل‌گیری دانش‌های عملی انسان در تعامل با واقعِ زیستی و روانی انسان با محیط طبیعی و اجتماعی او، دست‌مایه و زمینة فربهی را برای گشایش افق‌های نظری جدید در فلسفه‌های به‌اصطلاح مضافی هم‌چون فلسفة اخ...

full text

My Resources

Save resource for easier access later


Journal title:
آینه معرفت

جلد ۱۵، شماره ۴۳، صفحات ۲۴-۰

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023